Hindi Grammar शब्द रचना Tatsam, Tadvaw, Deshaj, videshaj

शब्द रचना

उद्गम की दृष्टि से शब्द के चार भेद है-
1. तत्सम (ये भाषा के मूलशब्द होते है, जैसे- आम्र, आमोद, गृह इत्यादि)
2. तद्भव (ये मूल भाषा से निकले हुए विकृत शब्द है, जैसे- आम, घर इत्यादि)
3. देशज (ये ऐसे शब्द है जिनकी उत्पत्ति का पता नहीं है, जैसे-फुनगी, खिचड़ी, लोटा इत्यादि)
4. विदेशज (ये ऐसे शब्द है जो विदेशों से आए हो, जैसे- फैसला, चमचा, अल्लाह इत्यादि)

कुछ महत्वपूर्ण तत्सम-

आम्र उष्ट्र अग्नि त्वरित मातुल भ्राता पितृ
क्षीर भक्त नीर मिथ्या कुंभकार पृष्ठ मयूर
दधि ज्येष्ठ धूम्र अद्य उपवास अश्रु हस्त
पत्र घृत गोधूम काष्ठ ओष्ठ क्षण ग्राहक
कोटि शत् कंकण अंगुष्ठ अवतार अक्षत मार्ग
विवश शोक मस्तक चित्रक लालिमा प्रतिच्छाया ज्वर
याचक चंद्र गिद्ध कुष्ठ काक पिपासा उलूक
चक्रवात उलूक भाग्नेय केशरी योद्धा अंजलि दुर्बल
अम्बा कोकिल श्रावण चैत्र ज्येष्ठ अनुज अग्रज
पक्षी त्रयोदश चतुष्पद गुंजन पथिक
जनपद ग्लानि

तद्भव
आम ऊँट आग मामा भाई पिता पानी
खीर कुम्हार मोर दही जेठ सच धुँआ
टाज उपास आँसु पता हाथ घी काम
गेहूँ नींद भैंस भीख सूरज काज दूध धीरज
करोड़ कंगन अंगूठा कौआ जमाई चैपाया
इतवार

अन्य उपयोगी पाठ्य सामग्री के लिए यहाँ क्लिक करें